Tình Yêu Và Đam Mê Với Nghệ Thuật Tại Gốm Làng Ngòi

Thủ công mỹ nghệ xuất hiện ở Bắc Giang cách đây nhiều thế kỷ với các sản phẩm của một làng ở đồng bằng sông Hồng bên bờ sông Cầu gọi là làng Thổ Hà và các sản phẩm gốm khác bao gồm làng Ngòi, gốm Quang Minh, gốm Bắc Giang. Tất cả các sản phẩm này được tạo ra với phong cách dân gian và tính năng độc đáo của văn hóa nông thôn.

Làng Ngòi thuộc xã Tu Mai, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang. So với nhiều thương hiệu đồ gốm Việt Nam khác, đồ gốm làng Ngòi là một cái tên mới. Tuy nhiên, đồ gốm làng Ngòi khẳng định nhãn hiệu thương mại với những tính năng độc đáo và đơn giản nhưng phong phú về các nhân vật quốc gia được thiết lập theo phong cách riêng của mình, được phổ biến rộng rãi trên thị trường trong nước và quốc tế.

 Ảnh 1. Một góc những nghệ nhân nơi đây 

Khác với đồ gốm Bát Tràng được sơn và trang trí bằng màu sắc hoặc gốm Phù Lãng chỉ đánh bóng bằng men, gốm làng Ngòi được các họa sỹ trang trí bằng những mẫu chạm nổi sinh động bằng vật liệu gốm màu nâu độc đáo. Các sản phẩm gốm có bề mặt thô tục giữ lại phong cách dân gian và đặc trưng văn hoá độc đáo của làng quê Việt Nam.
Tranh gốm là dòng sản phẩm đặc biệt, hút khách nhất của gốm làng Ngòi, dòng tranh tường khổ lớn, đắp nổi được ghép từ các mảnh gốm dày, có bức dày tới 10cm rất khó làm, đòi hỏi độ tỉ mỉ trong chế tác và kỹ thuật nung cao. Độ co ngót của tranh tường trong quá trình nung tới 14% vì vậy nếu hỏng một mảnh buộc phải làm lại cả bức. Cũng chính bởi khó làm nên giá thành của tranh tường khá đắt, khoảng 5 triệu đồng/m2.
Cùng với dòng tranh tường, dòng sản phẩm gốm tượng dân gian, như: tượng Chí Phèo, Thị Nở, Lão Hạc hay nhiều loại tượng phù điêu khác cũng đang rất được ưa chuộng. Theo Nghệ nhân Lưu Xuân Khuyến, dòng sản phẩm này tuy không phải lo về độ cong vênh giữa các mảnh ghép nhưng rất dễ bị “xé”, thậm chí nổ vì vậy trong quá trình nung cần theo dõi chặt chẽ nhiệt độ.
Cho dù là tranh tường hay gốm tượng các sản phẩm của gốm làng Ngòi đều khoác trên mình chiếc áo văn hóa dân gian rất đặc trưng và cuốn hút người thưởng lãm bằng nét mộc mạc, dân dã, gần gũi nhưng vô cùng độc đáo ở họa tiết trang trí và cách thể hiện.
Để làng Ngòi trở thành làng nghề thực sự
Hiện nay, gốm làng Ngòi ngày càng có chỗ đứng trên thị trường, thậm chí cung không đủ cầu. Tuy nhiên, việc mở rộng sản xuất gặp khá nhiều khó khăn và tại làng Ngòi hiện chỉ có duy nhất một cơ sở sản xuất của Nghệ nhân Lưu Xuân Khuyến. Để tạo thêm cơ sở sản xuất vệ tinh, nghệ nhân cũng đã phối hợp với Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Bắc Giang tổ chức đào tạo nghề cho hàng trăm lao động. Tuy nhiên, gốm là nghề đòi hỏi có khả năng nghệ thuật, độ khéo léo cao trong khi đó làng Ngòi không có truyền thống về nghề gốm, người dân sản xuất nông nghiệp là chủ yếu cũng như năng lực về vốn, tổ chức sản xuất yếu nên rất khó bám nghề. Hơn nữa, việc mở rộng quy mô của cơ sở sản xuất gốm làng Ngòi cũng đang rất vướng do không có mặt bằng, vốn.
Các sản phẩm gốm của làng Ngòi có những nét đặc trưng truyền thống nhưng thể hiện những đặc điểm độc đáo và dễ thương. Họ hấp dẫn với các tính năng đơn giản và quen thuộc của họ nhưng duy nhất với các mẫu trang trí.

Ảnh 2. Đặc sắc nghệ thuật tại gốm làng Ngòi 

Ngòi làng gốm được làm bằng tình yêu nghệ thuật, chuyên cần, yêu nước và yêu thích văn hoá dân gian phù hợp với tài năng và sự sáng tạo của thợ thủ công. Tất cả những yếu tố này tạo ra một sản phẩm gốm độc đáo của làng Ngòi. Đến nay, đồ gốm làng Ngòi không chỉ nổi tiếng mà còn trở thành thương hiệu uy tín trên thị trường gốm Việt Nam. Sản phẩm gốm của thôn Ngòi nổi tiếng trên cả thị trường trong nước và quốc tế. Nó đã được giới thiệu trong hàng trăm hội chợ thương mại và triển lãm đặc biệt là nó đã được trưng bày tại triển lãm mang tên "Hình ảnh APEC và di sản văn hoá Việt Nam" năm 2007 và được Hiệp hội các làng nghề Việt Nam công nhận là "tinh hoa của các làng nghề". Sản phẩm gốm của thôn Ngòi đã được sử dụng cho nhiều công trình xây dựng trên cả nước và xuất khẩu sang Nhật, Ấn Độ, Ai Cập và Châu Âu.